Het begrip oplossingsruimte verwijst naar het scala van maatregelen dat op een gegeven tijdstip (nog) mogelijk is om het land tegen de stijgende zee te beschermen. Het begrip adaptatiepad betreft de opeenvolging van keuzen, die gaandeweg de oplossingsruimte inperken. Het is daarom verstandig voor de komende decennia maatregelen te kiezen die de oplossingsruimte zo veel mogelijk open laten (adaptieve planning).
Te lang mag er ook weer niet worden gewacht met de invulling van een adaptatiepad. De ervaring met de Deltawerken wijst immers uit dat de uitvoering van plannen in ons deel van de wereld decennia duurt.
Adaptatiepaden
Er zijn vier adaptatiepaden
Het eerste van de vier adaptatiepaden is radicale versterking van de bestaande bescherming tegen overstroming van de zee en de rivieren. Voor dat doel worden de dijken verhoogd en de riviermondingen afgesloten met dammen (en sluizen). Deze dammen moeten beschikken over pompen met een gigantische capaciteit om het rivierwater af te voeren in tijden dat de waterstand in het voormalige mondingsgebied lager is dan de zeespiegel.
De tweede is een variant op de eerste. Hierbij wordt de Zeeuwse kust opengehouden en alle rivieren wateren in deze richting af. Dit brengt met zich mee dat veel rivierdijken versterkt moeten worden.
De derde oplossing gaat zeewaarts: een nieuwe kustlijn een aantal kilometers uit de kust of een extreme variant, een dam tussen Noorwegen, Engeland en Frankrijk. Het is onwaarschijnlijk dat voor deze laatste variant voldoende zand en gesteente beschikbaar is.
De vierde oplossing – meebewegen – vloeit voort uit het gedachtengoed van natuurinclusief ontwerpen en houdt in verplaatsing van activiteiten in oostelijke richting, veel ruimte voor de natuur in het westen, desnoods drijvende of ingedijkte steden.
Voor de korte termijn kan worden bevorderd dat de kustbescherming langs natuurlijke weg aangroeit door de vorming van wadplaten en duinen
Keuzen nog even uitstellen
Het is niet waarschijnlijk dat iemand staat te trappelen om nu al een keuze te maken uit een van deze adaptatiepaden. Deze keuze kan worden uitgesteld tot met moment waarop er meer duidelijkheid ontstaat over wanneer de stijging van de zeespiegel boven de meter gaat uitkomen.
Voorlopig is het reëel om uit te gaan van een zeespiegelstijging van een meter in 2100 en dan vanaf 2050 maatregelen voor te bereiden voor na 2100.
Voor zo’n gefaseerde aanpak heeft Deltares een reeks bouwstenen ontworpen. Een ‘bouwsteen’ is een maatregel die samen met andere maatregelen vormgeeft aan een adaptatiepad. Aan te raden is om op korte termijn te beginnen met bouwstenen die de oplossingsruimte niet aanzienlijk inperken en dus in verschillende adaptatiepaden bruikbaar zijn (‘no regret’).
Stijging van de zeespiegel zal over de hele wereld overstromingsgevaar vergroten. Zeker in Nederland, waar al hoge dijken en andere kunstwerken zijn gebouwd, zal afwenden van dit gevaar steeds lastiger worden. Als het water meer stijgt dan twee meter zijn diepingrijpende maatregelen nodig en zullen waarschijnlijk delen van Nederland aan het water prijsgegeven moeten worden.
Beviel deze post? In het e-boek Leven mét de natuur tref je veel vergelijkbare informatie over natuurinclusieve oplossingen voor de inrichting van de ruimte. Je kunt het e-boek hier downloaden.
Project 'De humane ruimte' 