Dit is de eerste post in een reeks over het wassende water. Aanleiding is de watersnoodramp die twee jaar geleden een aantal plaatsen langs onder andere Ahr, Vesdre en Geul trof. Volgende week ga ik in een tweetal posts in op de oorzaken van deze overstromingen en de maatregelen om herhaling te voorkomen. Met de uitvoering van deze maatregelen – ook de rivieren de ruimte geven – wil het nog niet erg vlotten.
De nieuwe visie van de Chinese overheid op de rol van de natuur in stedenbouw, komt ook tot uitdrukking in de opvattingen over waterbeheer. Dit nieuwe beleid leidde ook tot eerherstel van Yu Kongjian. Zijn visie stond haaks op het gangbare beleid om rivieren in te dammen en te omgeven door dijken. Hij pleitte ervoor om de natuurlijke hydrologie te herstellen die door deze kunstwerken is verstoord.
Twintig jaar geleden bracht Yu en zijn team in kaart welke delen van Beijing een hoog risico liepen op overstromingen. Hij adviseerde deze onontgonnen te laten en te gebruiken voor de berging van regenwater. Regeringsfunctionarissen negeerden hem. In juli 2012 sloeg het noodlot toe. De grootste storm van Peking in meer dan 60 jaar bracht 18 centimeter regen mee en veroorzaakte grote overstromingen.
Kort daarna kondigde president Xi Jinping een landelijk programma aan dat ‘sponssteden’ werd genoemd. Het stedelijk gebied moest weer gaan functioneren als een spons die water absorbeert en dat vervolgens langzaam afgeeft. In 2015 begon de centrale overheid met demonstratieprojecten in 16 steden en in 2016 kwamen er nog 14 bij, met als doel dat 100 steden met meer dan 1 miljoen inwoners 70% van de gemiddelde jaarlijkse regenval binnen hun grondgebied vasthouden. Inmiddels is het sponssteden principe geïmplementeerd in 100 steden en opgenomen in de masterplannen voor 538 steden.
De fotocollage toont enkele voorbeelden. Ik licht het Quinli stormwater wetland park wat uit (linksboven). De omvang van dit park is ruim 34 hectare en dit voormalig beschermde ‘wetland’ is omgeven door de dichte bebouwing van een nieuwe stad. Hierdoor is de relatie met de het oorspronkelijke bronnengebied verbroken en was het gebied was gedoemd op te drogen. De idee was om de resten van dit natte gebied te transformeren in een ‘groene spons’ en daarmee ook andere ecosysteemdiensten tot ontwikkeling te laten komen op het gebied van gezondheid, beleving en recreatie.
Het centrale deel van het gebied bleef onaangetast, waardoor het op natuurlijke wijze kan evolueren en transformeren. Eromheen werd een ring van vijvers en heuvels aangelegd, door grond af te graven en te verplaatsen. Regenwater uit de bebouwde omgeving wordt via buizen geloosd in deze zone waar het water langs natuurlijke weg wordt gefilterd en zich vervolgens een weg zoek in de binnencirkel van ‘wetlands’. De heuvels zijn beplant met inheemse zilverberken en deze groeien uit tot een dichte bosomgeving. De zone van vijvers en heuvels is ook een aantrekkelijk recreatiegebied door een netwerk van paden met verhoogde loopbruggen en uitkijktorens, ook om het gebied bij hoog water toegankelijk te houden.
China heeft de afgelopen jaren in de zomer met zware neerslag te maken gehad. Hierdoor kreeg de ‘oude’ infrastructuur van dijken en dammen het zwaar te verduren, maar ook de jonge sponssteden. In de zomer van 2021 vonden overstromingen plaats in een van de steden met een groenblauwe infrastructuur, Zhengzhou. Er viel meer dan 20 centimeter regen in een uur. 400.000 mensen werden geëvacueerd en bijna 300 bewoners kwamen om het leven.
Dit riep de vraag op of een gebied van enkele tientallen hectaren afdoende is voor toepassing van het sponsprincipe.
De belangrijkste les was dat het sponsprincipe binnen het hele bovenstroomse gebied toegepast had moeten worden. Hier moet ruimte komen voor natuurlijke uiterwaarden, die de afvoer van water naar de steden stroomafwaarts vertragen. We zullen deze idee ook tegenkomen als we stil staan bij de overstromingen die in 2021 grote delen van Duitsland en België en ook het Limburgse heuvelland troffen.
Beviel deze post? In het e-boek Leven mét de natuur tref je veel vergelijkbare informatie over natuurinclusieve oplossingen voor de inrichting van de ruimte. Je kunt het e-boek hier downloaden.
Project 'De humane ruimte' 