Verschillen de manier waarop mensen wonen zie je het best vanuit de lucht. Dit geldt voor alle steden. In ons land hoef je alleen maar naar de hoeveelheid groen te kijken. In ontwikkelende landen zijn de tegenstellingen binnen steden veel extremer. Wat hier vooral opvalt is dat zij voor een deel lijken op steden in ontwikkelde landen, maar dat tegelijkertijd een groot deel van het grondgebied bestaat uit slums. In Afrika woont 65% van de stedelijke bevolking in slums, die onderling overigens sterk kunnen verschillen. Deze twee nederzettingstypen grenzen vaak onmiddellijk aan elkaar.
Overigens zijn er na de apartheidsperiode grote inspanningen geleverd om de huisvesting in de slums te verbeteren. Er zijn 2,5 miljoen nieuwe woningen gebouwd, voorzien van elektriciteit, maar niet altijd van water en sanitair. Er wonen nog ruim 2 miljoen inwoners in slums en hun aantal stijgt door de trek van de stad en geboorten sneller dan er nieuwe huizen gebouwd worden.
Bouwen van nieuwe huizen geldt steeds minder als de beste oplossing. Vaak staan deze huizen op grote afstand van de plaatsen waar slumbewoners werk vinden en gaat het om hoogbouw die een einde maakt aan de sociale cohesie tussen de bewoners. Slumbewoners en de organisaties die voor hen opkomen willen vooral twee zaken: zekerheid om voor langere tijd op de huidige plaats te kunnen blijven wonen en betere sanitaire voorzieningen. Verbeteren van de woning kunnen ze zelf, al dan niet met de hulp van familieleden en een ingehuurde metselaar en met een bescheiden krediet.
Hiermee wordt de trek naar de stad niet opgelost. Wat daarvoor nodig is een wezenlijke verandering van de verhoudingen tussen deze steden, de omliggende kleinere steden en dorpen. Ook om te voorkomen dat de groene ruimte daartussenin verder inkrimpt. In het kader van de zekerstelling van de voedselvoorziening is een herwaardering van de agrarische sector noodzakelijk en zeker het beëindigen van het dumpen van voedseloverschotten uit ontwikkelde landen. Het belangrijkste wat steden kunnen doen is nieuwkomers voor langere tijd een stukje grond beschikbaar stellen op een veilige plaats en vervolgens zorgen voor water, sanitair en elektriciteit. Hier ligt vooral een rol voor de ‘kleinere’ steden. Dat slums in de 21ste eeuw zullen verdwijnen is een illusie, maar kun karakter kan ten goede veranderen dankzij zelfredzaamheid van de bewoners en ondersteuning daarvan door overheden. Ik kom hier later op terug.
Beviel deze post? In het e-boek Dossier Leefbaar wonen tref je veel vergelijkbare informatie aan op het gebied van wonen en de woonomgeving. Je kunt het e-boek hier downloaden.
Betrokken wetenschap 