Het hoger onderwijs heeft weinig interesse voor verschillen tussen studenten. Dat is de strekking van een reeks posts die ik onlangs heb gepubliceerd[1]. Was dit wel het geval, dat zou onderwijs voor volwassenen werkende studenten anders uitzien dan onderwijs voor voltijdse initiële dagstudenten. Maar ook één type opleiding voor volwassenen is onvoldoende. Daarvoor bestaan er te veel verschillen tussen hun leerbehoeften en -mogelijkheden. Een ding is duidelijk: opleidingen die duidelijke keuzen maken en communiceren zijn het meest succesvol.
Om te beginnen de Open University, verreweg de grootste universiteit van het UK. Het succes van deze instelling voor afstandsonderwijs vloeit voort uit vier alom bekende karakteristieken: voortreffelijk materiaal voor zelfstudie, tutoren die ingeleverde opdrachten van commentaar voorzien en beoordelen, indien nodig aanvullend contactonderwijs en een vaste cursusduur.
Het venijn zit in de staart; de vaste cursusduur. Aangenomen wordt dat een vaste cursusduur studenten stimuleert de studie een vanzelfsprekende plaats in hun leven te geven en elke week ruim 10 uur te studeren. Dit zou leiden tot een betere doorstroming en een hoger rendement. Veel volwassen studenten geven echter de voorkeur aan een flexibele cursusduur, liefst in combinatie met de mogelijkheid om op elk gewenst tijdstip aan een cursus te kunnen beginnen. Studenten kunnen op deze manier de studie aanpassen aan de tijd waarover ze beschikken naast een drukke baan en activiteiten in de privésfeer. Aangenomen wordt dat deze kenmerken leiden tot meer studievertraging en -uitval[2]. Toen de Nederlandse Open Universiteit vorig jaar deze vorm van flexibiliteit afschafte en tevens het aantal startmomenten beperkte tot twee per jaar, brak er een storm van protest uit. Dit leidde tot de invoering van allerlei keuzemogelijkheden.
Het bovenstaande schetst een van de dilemma’s waarmee instellingen voor volwassenenonderwijs te maken hebben. Veel studenten opteren voor maximale flexibiliteit maar zij lopen mogelijk verhoogd risico van studievertraging en -uitval. Instellingen die voor flexibiliteit kiezen, doen er dus verstandig aan na te denken over een ‘prikkel’ die ertoe leidt dat studenten de studie permanent hoog op de prioriteitenlijst zetten, ook als de wekelijkse studietijd varieert.
De Capella Universiteit in de VS heeft dit goed begrepen. Deze instelling voor afstandsonderwijs bestaat ruim 30 jaar en heeft thans 37.000 studenten. De inrichting van het onderwijs lijkt sterk op die van de Britse OU. Vanwege de aanhoudende vraag naar een meer flexibel onderwijsaanbod, is zij tien jaar geleden gestart met FlexPath. Het gaat om nieuw ontworpen én geaccrediteerde bachelor- en masterprogramma’s, vooralsnog alleen voor studenten bedrijfskunde, psychologie en informatietechnologie[3]. Deze programma’s bestaan uit geschakelde activiteiten (geen cursussen) waarvan de eindtermen rechtstreeks zijn afgeleid van de competenties die het programma wil ontwikkelen. Elke activiteit wordt afgesloten met een opdracht (adviesnota, onderzoekverslag, presentatie), die docenten binnen 48 uur van commentaar voorzien en beoordelen. Beoordelingscriterium is de mate waarin de gewenste eindtermen zijn behaald. De studieduur wordt niet uitgedrukt in uren. Aangenomen wordt dat de ene student meer tijd nodig heeft dan de andere, afhankelijk van voorkennis en -opleiding. Er is ook voorzien in een stok achter de deur om de vaart erin te houden; studenten betalen een vast bedrag per maand. Opmerkelijk is dat studenten die voor FlexPath kiezen, aanzienlijk korter over de studie doen dan ‘reguliere’ afstandsstudenten van Capella University.
Hier kun je een korte promotievideo zien
De casus is om minstens twee redenen interessant: in de eerste plaats vanwege het feit dat de programma’s consequent zijn opgebouwd vanuit de competenties waarover afgestudeerden moeten beschikken. In de tweede plaats vanwege de transparantie van het aanbod. Studenten volgen het standaardprogramma óf FlexPath. Deze laatste optie wordt aanbevolen aan studenten met méér voorkennis, ervaring en discipline. Alvorens ze worden toegelaten tot FlexPath doorlopen ze een intake-procedure.
Het hoger onderwijs voor volwassenen heeft baat bij diversiteit aan studiemogelijkheden. Bij een hoge mate aan diversiteit hoort dat aanbieders een helder profiel hebben. Studenten weten dan waaraan ze toe zijn. De Britse Open University én Capella University zijn hiervan goede voorbeelden.
[1] Zie onder andere: Wetenschappelijk onderwijs kent zijn studenten niet http://wp.me/p32hqY-cc
[2] Op basis van schaarse en onvolledige gegevens heb ik echter kunnen vaststellen dat de verschillen in studie-uitval tussen de open universiteiten in het UK en Nederland kleiner zijn dan wordt gedacht.
[3] Overzicht van de FlexPath programma’s en hun kenmerken: http://www.capella.edu/flexpath-self-paced-learning
Betrokken wetenschap 