In de twaalf jaar dat ik aan de Open Universiteit werk heb ik heel wat visitaties meegemaakt. Bij binnenkomst zijn commissies vaak afwachtend. Na afloop zijn ze onder indruk van het onderwijs dat theorie en praktijk verbindt en qua kwaliteit tot de top behoort. Een intensieve begeleiding door een tutor is steeds meer gewoon en studenten kunnen deelnemen aan groepsbijeenkomsten in studiecentra. Door hun opleiding aan de Open Universiteit oefenen studenten hun beroep beter uit. Het is niet voor niets dat zij deze instelling al jaren uitroepen tot de beste deeltijdopleider van Nederland.
Helaas denkt niet iedereen zo positief over afstandsonderwijs. Nevenstaande tabel toont de mening van Amerikaanse werkgevers. Online programma’s bungelen onderaan. De ondervraagden spiegelen hun opvatting aan hun eigen opleiding in een ‘brick and mortar’ universiteit (Barber, Donnelly, & Rizvi, 2013). De ervaringen die ze daar hebben opgedaan beschouwen ze als onvervangbaar. Waarschijnlijk heeft geen van hen persoonlijke ervaring met online onderwijs.
De meningen van een twintigtal HRM managers van internationaal werkzame bedrijven die Monique Bijker heeft geïnterviewd voor haar proefschrift zijn schrikbarend te noemen (2013). In het begin is er nog niets aan de hand. Als ze uit drie vormen van onderwijs de beste voorbereiding op de praktijk moeten kiezen, scoort onderwijs waarbij studenten praktijkproblemen moeten oplossen terecht hoger dan traditioneel onderwijs en probleemgestuurd onderwijs. Maar als ze vernemen dat het werken met levensechte problemen gebeurt in het kader van afstandsonderwijs en dat de doelgroep oudere studenten zijn die studie en werk combineren, valt het oordeel ineens heel anders uit. Men staat afwijzend tegenover de motivatie en intelligentie van de oudere studentenpopulatie. Ze beschouwen leeftijd daarom als een sterk negatieve indicator voor de kans op een baan.
Ook bij deze groep scoort afstandsonderwijs negatief. Vooral de jongere HRM-functionarissen beschouwen afstandsonderwijs als ‘sociaal gedepriveerd’. Net als hun Amerikaanse collegae spiegelen zij dit type onderwijs aan hun eigen opleiding die ze in de eerste plaats als een sociale ervaring zien.
Zowel de Amerikaanse als de Nederlandse managers die hiervoor de revue zijn gepasseerd, idealiseren de eigen opleiding. In het overgrote deel van de 17.000 universiteiten die deze wereld rijk is, vindt onderwijs plaats in volle collegezalen met een minimum aan interactie. Sociale interactie vindt vooral plaats buiten het programma en is voor veel studenten zonder meer een waardevolle ervaring. Studenten aan afstandsuniversiteiten hebben ook een rijk sociaal leven buiten hun omleiding. Sterker nog, de studie zelf verschaft talloze mogelijkheden tot kleinschalige interacties met docenten en medestudenten.
Afstandsonderwijs kampt met een imagoprobleem. Dit betreft het onderwijs zelf en helaas ook de studenten. Ik denk daarom dat het beter is om begrippen als afstandsonderwijs en tweede kans onderwijs niet meer te gebruiken. Wat we in plaats daarvan moeten zeggen? Lees daarvoor (opnieuw) de eerste alinea van deze post.
Barber, M., Donnelly, K., & Rizvi, S. (2013). An avalanche is coming. Higher education and the revolution ahead. London: Institute for Public Policy Research.
Bijker, M. (2013). Understanding the gap between business school and the workplace. Overconfidence, maximizing benefits and the curriculum. Proefschrift. Heerlen: Open Universiteit.
Project 'De humane ruimte' 
Dag Herman,
Zeer interessant en erg actueel! Deeltijdonderwijs en leven-lang-leren staat nu andermaal op de (politieke en onderwijs-)agenda. Hogescholen en ondernemingen zijn op zoek naar alternatieve wijzen van bij- en opscholing van met name oudere werkendenen, waarbij flexibiliteit van tijdsbesteding en bekostiging hoog in het vaandel staan. Uit ervaring heb ik geleerd dat afstandsonderwijs dat kwalitatief goed geregeld is, van grote waarde is. Dat de sociale contekst van ‘afstandslerenden’ (vervelende term, inderdaad) binnen hun ondernemingen ligt, en ter plekke aandacht en training-on-the-job voor de hand ligt, legt extra verantwoordelijkheid van de organisaties c.q. de HRM’ers.
Ik mail jouw ‘post’ graag door naar mijn netwerk.
Vriendelijke groet,
Ben Cornelissen
Mensen die afstandsonderwijs kennen zijn meestal positief. Ik vind dat er maar een beperkt aantal instellingen voor hoger onderwijs is dat zich mag laten voorstaan op het feit dat zij een intensieve interactie organiseren tussen medewerkers en studenten en tussen studenten onderling. Wat dat betreft doet afstandsonderwijs niets onder. De universiteit van Alborg blijft mijn grote voorbeeld, afgezien van de klassieke tutorials in Oxford en Cambridge, maar dan praten we ook over de topklasse.
Een inspirerende blog Herman! Zonder alle details te kennen heb ik de indruk dat heer véél meer aan de hand is dan een ‘imagoprobleem’. Mijn ervaring is dat het bij veel e-learning systemen en applicaties ontbreekt aan een goed doordacht en houdbaar ‘service design’. Niet de kenmerken van lerende is het uitgangspunt bij de productie van e-learning services, maar de kennis en de kenmerken van de aanbieder (inside out).
Over hoe we leren en hoe het leerproces van mensen kan worden verbeterd en slimmer kan worden ondersteund zal wel altijd een belangrijke kwestie blijven. Dat we véél meer aandacht moeten besteden aan informatieverwerking en terugkoppeling lijkt me duidelijk. Het krijgt terecht ook veel aandacht in onderzoeksprogramma zoals in MIRROR. Vandaag maar eens kijken of met de app’s die in dit project worden ontwikkeld een bijdrage kunnen leveren aan het oplossen van serieuze leerproblemen, dan worden imagoproblemen vanzelf wel de wereld uit geholpen.
Zie http://www.mirror-project.eu/news/11-general/207-mirrorroadshow1nl
Uiteraard treft online onderwijs ook blaam. Lange tijd is het geven van feedback verwaarloosd. Het gold zelfs als een aanbeveling om onderwijs zo te maken dat er geen docent naar hoefde om te kijken. Ik vond de negatieve reacties van met name de jongere HRM-managers nog erger dan de twijfels over afstandsonderwijs.
Graag wil ik reageren op het imago-probleem van het online-onderwijs. Mijn ervaringen betreffen het lesgeven aan de “Blended learning studie Informatica”, (www.noh-i.nl) waar gestreefd wordt naar een combinatie van het beste van twee werelden. Het betreft semesters waarin de studenten één avond in de 2 weken naar school komen en de overige tijd met elkaar via elektronische weg of live aan praktijkproblemen werken. Met een extra online les in de week waarin zij niet naar school toe komen. De lessen zijn levendig en de studenten veel gemotiveerder dan ikzelf had verwacht!
Alsof de waarde van de face2face-contacten stijgt bij schaarste en de studenten er alles uit proberen te halen. Verwachtingen, ook van andere docenten, dat studenten het liefst alleen werken en afkerig zijn van sociaal contact blijken ook niet bewaarheid te worden!
Studenten zijn juist erg actief, ondernemend en geïnteresseerd in een nieuwe ervaring – juist het contact met andere studenten haalt hen over de streep, wanneer ze het even niet meer zien zitten. (Uitspraken van studenten in evaluaties)
De reden om voor deze studievorm te kiezen, is voor deze fulltime-werkende studenten het inlopen van de reistijd.
Het deelnemen aan online lessen – blijkt voor studenten én docenten erg intensief en eist veel concentratie.
Debbie Tarenskeen, docent HAN
Beste Debbie.
Fijn dat je mijn hartenkreet hebt gelezen. Verhalen als dat van jou moeten een belangrijke rol spelen in een ‘imago-offensief’. De kans is dan groot dat mensen als de aangehaalde HRM-managers gaan zien dat studenten die deze vorm van onderwijs volgen juist een pluim voor doorzettingsvermogen verdienen.
Beste Herman,
Het is een erg interessant en actueel artikel.
Ik ben recentelijk aan Open Universiteit afgestudeerd, waar ik mijn Master in Management heb behaald. Ik ben een 23-jarige man, en heb in tegenstelling tot mijn leeftijdsgenoten niet gekozen voor een reguliere universiteit.
Ik vind het erg jammer dat reguliere universiteiten in veel gevallen niet op de hoogte zijn van wat Open Universiteit doet. Ook valt mij op dat veel leeftijdsgenoten en werkgevers die geen ervaring met Open Universiteit hebben, de universiteit lager waarderen dan een reguliere universiteit. Ik vind dit erg jammer, want hierdoor daalt min of meer de waarde van mijn diploma’s. Uiteraard biedt Open Universiteit kwalitatief (waarschijnlijk) beter onderwijs aan dan een reguliere universiteit. Dat is tenminste wat ik hoor van collega’s die ook hebben gestudeerd aan Open Universiteit. In de toekomst wensen zij, in plaats van aan een reguliere universiteit, opnieuw aan Open Universiteit te studeren.
Sinds de dag dat ik aan Open Universiteit studeer, word ik regelmatig gevraagd waarom ik niet aan een reguliere universiteit ben gaan studeren. Men beschouwt Open Universiteit blijkbaar als een iets mindere universiteit. Dit vind ik erg jammer. Ik ben erg trots dat ik inmiddels twee diploma’s aan Open Universiteit heb mogen behalen en overweeg om een tweede master bij Open Universiteit te gaan volgen. Enerzijds is de kwaliteit van het onderwijs doorslaggevend, anderzijds heeft het feit dat het instellingsgeld wegens het beschikken over een master torenhoog is, een belangrijke invloed op deze keuze gehad.
Wat ik bij Open Universiteit echter wel mis, is contact met medestudenten. Hierbij bedoel ik niet het contact via email of via discussieruimten (wat in mijn geval erg beperkt bleef), maar meer het persoonlijke contact.
Verder vind ik het jammer dat ik Open Universiteit niet tegenkom in de rankings waar Nederlandse universiteiten wereldwijd erg goed in scoren. Hoe komt dit eigenlijk dat Open Universiteit daarin ontbreekt? Komt dit doordat zij deeltijdonderwijs aanbiedt, of toch omdat andere universiteiten gewoonweg beter presteren? Welke positie zou Open Universiteit daarnaast in een dergelijke ranking innemen, vergeleken met Universiteit Maastricht die net buiten de top 100 valt.
Heeft Open Universiteit daarnaast plannen om maatregelen te treffen om haar imago te verbeteren? Wellicht zou het een goede optie zijn om ook jonge mensen aan te trekken, en om meer samen te gaan werken met andere universiteiten in en rondom Nederland?
Mijn achterliggende gedachte is eigenlijk eenvoudig. Hoe beter het imago van Open Universiteit, des te meer kans ik zal maken op een baan, wanneer ik met een Open Universiteit diploma wordt vergeleken met iemand met een diploma van een reguliere universiteit. Daarnaast is het natuurlijk heel fijn om hardop te zeggen dat je hebt gestudeerd aan Open Universiteit, en mensen min of meer respect tonen omdat het imago van Open Universiteit erg goed is. Vergelijk het bijvoorbeeld met Harvard University…
Daarom eindig ik mijn reactie met de volgende vraag: Wat kunnen wij de komende twee tot drie jaar van Open Universiteit verwachten aangaande het verbeteren van haar imago en bekendheid onder enerzijds studenten, werkgevers en andere universiteiten?
Vriendelijke groet,
Patrick
Dag Patrick,
Bedankt voor je reactie. Je snijdt hierin drie problemen aan:
– de plaats in de rankings
– gebrek aan contact met medestudenten
– het imago
Rankings
de OU komt niet voor in internationale rankings omdat deze hoofdzakelijk zijn gebaseerd op de kwaliteit van het onderzoek. Onderzoek heeft aan de OU nog maar een korte traditie; tot voor kort kregen we er van de Minister ook geen geld voor. Ik zie ons daarom op de rankings niet zo snel verschijnen. Dat is niet erg; deze rankings komen steeds meer onder vuur te liggen omdat ze er impliciet van uitgaan dat alle universiteiten aan eenzelfde ideaalbeeld moeten voldoen. Ik sluit niet uit dat er over geruime tijd verschillende typen rankings komen en als een daarvan de kwaliteit van het onderwijs centraal stelt, gaan we hoge ogen gooien.
Je weet denk ik wel dat we op de Nederlandse rankings van opleidingskwaliteit het heel goed doet. Als aanbieder van deeltijdopleidingen staan we als universiteit al jaren op de eerste plaats en dat geldt ook voor een reeks van onze bachelor- en masteropleidingen.
Contact medestudenten
De komende jaren gaat er veel veranderen in de manier waarop we onderwijs aanbieden. We moeten voor de minister een hoger rendement gaan halen en een van de manieren waarop we dat gaan doen is begeleiden van studenten door tutoren. Daarbij heeft elke tutor een groepje van 15-20 studenten. Deze zullen geregeld ‘virtuele’ bijeenkomsten organiseren en ik denk dat er ook wel een of twee maal per semester een echte bijeenkomst zal zijn.
Imago
We kennen dit probleem. We dragen nu al geregeld via advertenties en sociale media de hoge waardering uit die we in Nederland krijgen. We gaan starten met een offensief waarbij we ook zullen vragen aan onze alumni een bijdrage te leveren. Afgestudeerden weten beter dan wie ook wat ze hebben geleerd. Een van de ideeën is om op gesprek te gaan in een aantal grotere bedrijven en organisaties in Nederland en daarbij ook afgestudeerden te betrekken. Idealiter gaan alumni daarna een soort ambassadeursrol vervullen. We zullen daarvoor aangepast voorlichtingsmateriaal maken waarbij we onze hoge plaats op de Nederlandse ratings breed uitmeten.
Ik hoop dat dit antwoord je een hart onder de riem steekt
Herman van den Bosch